Nowy wariant SARS-CoV-2 NB.1.8.1: co wiemy i jak chronią szczepionki?

Globalna Sieć ds. Wirusów (GVN) uważnie monitoruje pojawienie się nowego wariantu SARS-CoV-2 o nazwie NB.1.8.1, będącego sublinią rodziny Omikron. Wariant ten został po raz pierwszy zidentyfikowany w styczniu 2025 roku i szybko rozprzestrzenił się w Azji oraz innych regionach, w tym w niektórych częściach Stanów Zjednoczonych. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaklasyfikowała NB.1.8.1 jako Wariant Pod Nadzorem ze względu na rosnącą częstość występowania i potencjalne zagrożenia dla zdrowia publicznego. Na podstawie aktualnych danych GVN zaleca czujność, ale nie alarm, podkreślając kluczową rolę szczepień w zapobieganiu ciężkiemu przebiegowi COVID-19 i zgonom.

Cechy nowego wariantu

Podobnie jak wcześniejsze subwarianty Omikron, NB.1.8.1 posiada mutacje w białku kolca (spike), które mogą zwiększać zakaźność. Jednak brak jest dowodów na to, by wariant ten powodował cięższy przebieg choroby lub istotnie unikał odporności nabytej dzięki szczepieniom lub przebytemu zakażeniu. Wstępne dane laboratoryjne i kliniczne sugerują, że zaktualizowane szczepionki przeciw COVID-19 – w tym preparaty dwuwartościowe i oparte na wariancie XBB – skutecznie chronią przed ciężkimi powikłaniami, hospitalizacją i zgonem.

Mogą występować infekcje przełamujące odporność, szczególnie u osób niezaszczepionych lub z malejącym poziomem przeciwciał. Niemniej jednak szczepienia pozostają wysoce skuteczne w zapobieganiu ciężkiemu przebiegowi choroby. Leki przeciwwirusowe, takie jak nirmatrelwir/rytonawir (Paxlovid) oraz remdesiwir, zachowują skuteczność wobec wielu subwariantów Omikron, w tym BQ.1, BQ.1.1 oraz XBB.1.5.

Sytuacja epidemiologiczna

Wariant NB.1.8.1 doprowadził do znacznego wzrostu liczby przypadków COVID-19 w wielu krajach. Według danych WHO z 18 maja 2025 r., wykryto go w 22 państwach, a jego udział w globalnych sekwencjach wirusa SARS-CoV-2 zgłoszonych do bazy GISAID w 17. tygodniu epidemiologicznym (21–27 kwietnia 2025) wyniósł 10,7% – w porównaniu z 2,5% cztery tygodnie wcześniej.

W Indiach, na dzień 4 czerwca 2025 r., odnotowano 4302 aktywne przypadki COVID-19, w tym prawie 300 nowych zachorowań w ciągu ostatniej doby. Największy wzrost dotyczył takich stanów jak Delhi, Uttar Pradesh, Bengal Zachodni, Gujarat oraz szczególnie Kerala.

Na Tajwanie, w tygodniu od 27 kwietnia do 3 maja 2025 r., prawie 6000 osób zgłosiło się do szpitali z objawami COVID-19 – o 78% więcej niż tydzień wcześniej. Był to czwarty z rzędu tydzień wzrostu liczby przypadków.

W Stanach Zjednoczonych zidentyfikowano dotychczas kilkanaście przypadków NB.1.8.1 w stanie Waszyngton. Pierwsze infekcje wykryto między końcem marca a początkiem kwietnia 2025 r. w trakcie rutynowych badań podróżnych na lotniskach w Kalifornii, Wirginii, Nowym Jorku i stanie Waszyngton. Kolejne przypadki zgłoszono w Ohio, Rhode Island i na Hawajach. W USA notuje się około 300 zgonów tygodniowo z powodu COVID-19 w 2025 roku, a w okresie letnim przewidywane są sezonowe wzrosty zachorowań.

Rekomendacje GVN dotyczące szczepień

GVN zaleca następujące działania profilaktyczne:

• Osoby powyżej 65. roku życia oraz z chorobami przewlekłymi powinny przyjąć zaktualizowaną dawkę przypominającą szczepionki przeciw COVID-19, dostosowaną do aktualnie krążących wariantów.
• Wszyscy powyżej 6. miesiąca życia, w tym dzieci i młodzież, powinni być na bieżąco ze szczepieniami, szczególnie przed sezonem jesienno-zimowym.
• Dzieci w wieku 6 miesięcy–17 lat powinny otrzymać odpowiednią dawkę zaktualizowanej szczepionki, jeśli nie zostały zaszczepione w ciągu ostatniego roku. Szczepienia pediatryczne zapobiegają ciężkiemu przebiegowi COVID-19 oraz zespołowi MIS-C.
• Kobiety w ciąży powinny być zaszczepione. Szczepienie zmniejsza ryzyko hospitalizacji noworodków o 61% i zapewnia ochronę przez pierwsze sześć miesięcy życia. Infekcja w czasie ciąży wiąże się ze zwiększonym ryzykiem porodu przedwczesnego, poronienia, śmierci płodu i długofalowych problemów neurodewelopmentalnych. Nie stwierdzono zagrożeń związanych ze szczepieniem ciężarnych ani negatywnych skutków dla noworodków.
• Osoby, które nie otrzymały dawki przypominającej w ostatnich 12 miesiącach, powinny skonsultować się z lekarzem.
• Zalecane jest jednoczesne szczepienie przeciw COVID-19 i grypie, jeśli to możliwe.
• Działania niepożądane po obu szczepieniach są rzadkie, a korzyści znacząco przewyższają ryzyko.
• Głównym celem szczepień jest ochrona przed ciężkim przebiegiem choroby, a nie całkowite zapobieganie zakażeniu.

Podsumowanie

Szybkie rozprzestrzenianie się wariantu NB.1.8.1 pokazuje, jak ważne są: bieżący nadzór epidemiologiczny, terminowe dzielenie się danymi oraz gotowość pandemiczna. Pojawianie się nowych wariantów jest naturalnym zjawiskiem i nie powinno być traktowane jako sytuacja nadzwyczajna. Jest to raczej impuls do wzmocnienia czujności naukowej i działań prewencyjnych.

GVN przypomina, że to czas na przygotowania, nie panikę. Kluczowe pozostają: współpraca naukowa, rzetelna komunikacja społeczna oraz kontynuacja inwestycji w środki zapobiegawcze.

Źródło: Global Virus Network