Wcześniejsze szczepienie przeciwko odrze może pomóc ograniczyć globalny wybuch epidemii
Czy warto szczepić przeciw odrze już w 4. miesiącu życia? Nowe dane z przeglądu systematycznego
Globalny wzrost liczby zachorowań na odrę powinien skłonić do pilnej debaty na temat zasadności wcześniejszego podawania szczepionki przeciwko tej wysoce zakaźnej chorobie – wynika z najnowszego przeglądu systematycznego.
Zespół badawczy z Murdoch Children’s Research Institute (MCRI) stwierdził, że szczepienie dzieci już od 4. miesiąca życia zasługuje na poważne rozważenie, ponieważ tylko 30% niemowląt w krajach o niskim i średnim dochodzie jest chronionych przez przeciwciała matczyne do tego czasu. To znacznie poniżej zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), która rekomenduje podanie pierwszej dawki szczepionki przeciw odrze między 9. a 12. miesiącem życia.
WHO zaleca dwudawkowy schemat szczepienia przeciwko odrze dla wszystkich dzieci. W wielu krajach o niskim i średnim dochodzie pierwsza dawka podawana jest w 9. miesiącu życia, a druga między 15. a 18. miesiącem. W sytuacjach epidemicznych dopuszcza się jednak wcześniejsze szczepienie – już od 6. miesiąca życia – jako dodatek do rutynowego schematu.
W pracy opublikowanej w The Journal of Infectious Diseases przeanalizowano 34 publikacje naukowe obejmujące dane dotyczące 8000 niemowląt poniżej 9. miesiąca życia z krajów o niskim i średnim dochodzie. Wykazano, że odsetek niemowląt z przeciwciałami przeciwko odrze przekazanymi przez matkę był najwyższy w momencie narodzin (81%), ale gwałtownie spadał do 30% w 4. miesiącu i 18% w 7. miesiącu życia.
Dr Lien Anh Ha Do z MCRI podkreśliła, że podanie pierwszej dawki szczepionki między 4. a 7. miesiącem życia wywołuje korzystną odpowiedź immunologiczną i skutecznie zapobiega zakażeniu odrą.
„Skoro aż 70% niemowląt nie posiada przeciwciał przeciwko odrze w wieku 4 miesięcy, pozostają one bez ochrony aż do momentu osiągnięcia wieku kwalifikującego do szczepienia (9-12 miesięcy)” – powiedziała.
„Wcześniejsze podanie pierwszej dawki może zapewnić trwałą ochronę w okresie niemowlęcym poprzez zamknięcie luki immunologicznej. Można to osiągnąć poprzez wcześniejsze szczepienie lub dodanie dodatkowej wczesnej dawki do aktualnego schematu dwudawkowego.”
Profesor Kim Mulholland z MCRI wskazał jednak na szereg przeszkód, w tym koszty dodatkowych dawek, problem wahania szczepionkowego oraz możliwe zmniejszenie skuteczności szczepienia w późniejszym wieku dziecka.
„Dzieci w wieku szkolnym są głównymi transmiterami wirusa, więc zapobieganie zakażeniom w dzieciństwie ma kluczowe znaczenie dla ograniczenia rozprzestrzeniania się choroby i realizacji celów eliminacji odry” – powiedział.
„Jednak wcześniejsze szczepienie może skutkować szybszym spadkiem poziomu przeciwciał przeciwko odrze w późniejszym okresie życia. Dodatkowo wprowadzenie trzeciej dawki będzie wyzwaniem, ponieważ kraje o niskim i średnim dochodzie już teraz mają trudności z podaniem drugiej dawki zgodnie z obecnym programem szczepień.”
Badacz MCRI Darren Ong podkreślił, że dla osiągnięcia odporności populacyjnej na odrę co najmniej 95% populacji musi przyjąć zarówno pierwszą, jak i drugą dawkę szczepionki.
„Utrzymanie tak wysokiego poziomu zaszczepienia jest ogromnym wyzwaniem” – zaznaczył. Pandemia COVID-19 pogłębiła problem, zakłócając rutynowe programy szczepień i akcje uzupełniające, a także zwiększając opór wobec szczepień.
Odra, jako wysoce zakaźna choroba przenoszona drogą powietrzną, stanowi szczególne zagrożenie dla niemowląt, które są zależne od odporności populacyjnej. Niska wyszczepialność doprowadziła do rozległych ognisk odry w wielu krajach od początku 2024 roku.
Wzrost liczby zakażeń jest znaczący – w 2024 roku odnotowano niemal 400 000 przypadków zachorowań na odrę na całym świecie, a w pierwszych dwóch miesiącach 2025 roku już ponad 16 000.
Prof. Claire von Mollendorf z MCRI podkreśliła konieczność wdrożenia nowych, innowacyjnych podejść w celu lepszej kontroli i zarządzania tą globalną sytuacją kryzysową.
„Od dwóch dekad nie zanotowano istotnej poprawy w zakresie kontroli nad odrą, a sytuacja najprawdopodobniej będzie się dalej pogarszać” – powiedziała.
„Szybkie testy diagnostyczne mogłyby znacznie usprawnić systemy nadzoru, umożliwiając wcześniejsze wykrywanie i monitorowanie ognisk, co ułatwiłoby działania zdrowia publicznego. Nowe randomizowane badania kliniczne oceniające skuteczność wcześniejszego rozpoczęcia szczepień również pomogłyby chronić niemowlęta, które nie uzyskały odpowiedniej ochrony od matek.”
Nowa Zelandia niedawno zaleciła podanie dodatkowej dawki szczepionki przeciw odrze dzieciom już od 4. miesiąca życia przed wyjazdem do krajów, gdzie choroba jest endemiczna.
Publikacja: Darren Suryawijaya Ong, Claire von Mollendorf, Kim Mulholland i Lien Anh Ha Do. „Measles seroprevalence in infants under nine months of age in low- and middle-income countries: a systematic review and meta-analysis”, The Journal of Infectious Diseases, DOI: 10.1093/infdis/jiaf177
