Szereg lokalnych czynników – w tym minimalna temperatura osiągana jesienią, poziom wody w jeziorach i stawach zimą oraz obecność łabędzi niemych (Cygnus olor) – może mieć kluczowe znaczenie dla przewidywania ryzyka wystąpienia ognisk wysoko zjadliwej ptasiej grypy (HPAI) w Europie. Wyniki badań, opublikowane na łamach czasopisma Scientific Reports, pochodzą z modelu uczenia maszynowego trenowanego na podstawie danych o ogniskach HPAI w Europie w XXI wieku i mogą pomóc w usprawnieniu przyszłych programów monitoringu epidemiologicznego.
Ogniska HPAI stanowią poważne zagrożenie zarówno dla zdrowia zwierząt, jak i ludzi. Fala zakażeń HPAI w 2022 roku na półkuli północnej była związana ze wzrostem liczby przypadków zakażeń wirusem grypy ptaków u ssaków, co z kolei zwiększyło ryzyko przeniesienia wirusa na ludzi. Aby zminimalizować prawdopodobieństwo takiego zdarzenia, kluczowe jest zrozumienie czynników sprzyjających rozprzestrzenianiu się choroby.
Joacim Rocklöv i współpracownicy opracowali model uczenia maszynowego na podstawie danych o wszystkich ogniskach HPAI zgłoszonych w Europie w latach 2006–2021. Analizowane cechy obejmowały potencjalne predyktory, takie jak: warunki temperaturowe i opadowe w danym sezonie, lokalna populacja ptaków dzikich, gęstość hodowli drobiu oraz sezonowa gęstość roślinności i poziom wód powierzchniowych. Skuteczność modelu została następnie oceniona z wykorzystaniem danych o ogniskach z lat 2022 i 2023.
Z analizy wynika, że największy wpływ na prawdopodobieństwo wystąpienia ogniska miała najniższa zanotowana temperatura jesienią. Jednak jej wpływ różnił się znacząco w zależności od regionu – w niektórych miejscach wyższe temperatury minimalne korelowały ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia ogniska, a w innych – z jego zmniejszeniem. Również niskie temperatury zimą i wiosną wiązały się ze wzrostem ryzyka. Z kolei niska gęstość roślinności w okresie od października do grudnia oraz niższy niż oczekiwany poziom wody w jeziorach i stawach od stycznia do marca wiązały się ze spadkiem prawdopodobieństwa wystąpienia ogniska. Obecność lokalnej populacji łabędzi niemych była natomiast związana ze zwiększonym ryzykiem zachorowań.
Autorzy sugerują, że uzyskane wyniki mogą posłużyć do opracowania regionalnie dopasowanych programów monitorowania HPAI w Europie, co zwiększy szanse na wczesne wykrycie potencjalnych ognisk choroby.
Źródło: Scientific Reports, Predictiveness and drivers of highly pathogenic avian influenza outbreaks in Europe
DOI: 10.1038/s41598-025-04624-x
