Wirus Oropouche w Europie – potencjalne ryzyko transmisji przez inwazyjne komary

Badacze z Instytutu Medycyny Tropikalnej im. Bernharda Nochta (BNITM), we współpracy z naukowcami z Uniwersytetu w Hamburgu i innymi instytucjami, po raz pierwszy ocenili ryzyko przenoszenia tropikalnego wirusa Oropouche (OROV) przez gatunki komarów obecne w Europie. Wyniki badań wskazują, że w określonych warunkach klimatycznych inwazyjny komar tygrysi (Aedes albopictus) może przenosić wirusa, co stanowi potencjalne zagrożenie szczególnie dla Europy Południowej.

Wirus Oropouche należy do grupy arbovirusów – wirusów przenoszonych przez krwiopijne stawonogi. Dotychczas jako jedyny znany wektor wirusa Oropouche wskazywane były kuczmany (Ceratopogonidae), natomiast rola komarów pozostawała niejasna. Od początku 2024 roku w kilku krajach Ameryki Środkowej i Południowej odnotowano gwałtowny wzrost zakażeń wirusem Oropouche. Panamerykańska Organizacja Zdrowia (PAHO/WHO) poinformowała o ponad 11 tysiącach potwierdzonych przypadków do końca roku, w tym po raz pierwszy zarejestrowano przypadki śmiertelne oraz podejrzenia transmisji wirusa w czasie ciąży, wiążącej się z poważnymi konsekwencjami, takimi jak poronienia i mikrocefalia (małogłowie). Wobec tego WHO oceniła ryzyko dla tego regionu jako wysokie. W Europie stwierdzono już pojedyncze przypadki importowane przez osoby powracające z podróży. Dotychczas nie było jasne, czy komary mogą być odpowiedzialne za transmisję wirusa Oropouche, czyli czy posiadają tzw. kompetencję wektorową.

Analiza kompetencji wektorowej u pięciu gatunków komarów

Nowe badanie dostarcza pierwszych odpowiedzi oraz oceny ryzyka dla Europy. Zespół naukowców przebadał laboratoryjnie pięć gatunków komarów występujących w Europie, zarówno rodzimych (Culex pipiens biotyp pipiens i Culex torrentium), jak i gatunków inwazyjnych (Aedes aegypti, Aedes japonicus oraz Aedes albopictus). Komary te zostały sztucznie zakażone wirusem Oropouche, a następnie utrzymywane w różnych warunkach temperaturowych. Badacze analizowali, czy owady ulegały zakażeniu wirusem OROV oraz czy wirus mógł być następnie przenoszony na człowieka przez ich ślinę. Wyniki wykazały, że jedynie gatunek Aedes albopictus w temperaturach od 24 do 27°C wykazywał niską kompetencję wektorową względem OROV. W niższych temperaturach oraz w przypadku pozostałych badanych gatunków nie stwierdzono możliwości przenoszenia wirusa.

Tylko jeden gatunek zdolny do transmisji – w ciepłym klimacie

Aby ocenić epidemiologiczne znaczenie tych obserwacji, naukowcy zestawili wyniki badań laboratoryjnych z danymi klimatycznymi oraz aktualnymi mapami występowania Aedes albopictus w Europie. Analizy wykazały, że szczególnie regiony śródziemnomorskie charakteryzują się warunkami klimatycznymi, które mogą sprzyjać sezonowej transmisji wirusa w miesiącach letnich. Najbardziej narażone byłyby obszary w Hiszpanii, południowych Włoszech, Grecji oraz Turcji – regiony, gdzie komar tygrysi już występuje i jest zadomowiony.

„Realne, choć ograniczone ryzyko”

– Nasze wyniki pokazują, że wirus Oropouche mógłby teoretycznie być przenoszony także w Europie, jeśli osoby zakażone zetknęłyby się z populacjami Aedes albopictus w cieplejszych regionach kontynentu – podkreśla dr Anna Heitmann, współautorka badania. – Choć kompetencja wektorowa jest niska, nie jest zerowa, co uzasadnia konieczność dalszej czujności i badań – dodaje. Obecnie nie można przewidzieć, czy w Europie mogłoby dojść do autochtonicznych ognisk wirusa Oropouche, czyli zakażeń lokalnych, niezwiązanych bezpośrednio z powracającymi podróżnymi. – Jednak doświadczenia z wirusami denga, Zika czy chikungunya pokazują, że również u nas możliwa jest cyrkulacja importowanych wirusów przenoszonych przez inwazyjne gatunki komarów – podsumowuje Heitmann.

Naukowcy opublikowali wyniki swoich badań w czasopiśmie „The Journal of Infectious Diseases”. Ich praca przyczynia się do lepszego zrozumienia ryzyka nowych chorób zakaźnych w kontekście globalnej mobilności i ocieplenia klimatu, podkreślając jednocześnie znaczenie systemów zintegrowanego nadzoru i wczesnego ostrzegania przed chorobami przenoszonymi przez komary w Europie.

Źródło: The Journal of Infectious Diseases, „Risk assessment of Oropouche virus transmission by mosquitoes in Europe”, Bernhard-Nocht-Institut für Tropenmedizin

DOI: 10.1093/infdis/jiaf356