Japonia identyfikuje pierwszy przypadek aspergilozy wywołanej przez Aspergillus latus

Grzyby z rodzaju Aspergillus są szeroko rozpowszechnione w środowisku – zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz pomieszczeń. Mogą prowadzić do rozwoju aspergilozy – infekcji układu oddechowego, najczęściej obejmującej płuca. Do najczęstszych gatunków wywołujących chorobę należą A. fumigatus, A. nidulans i A. niger. U pacjentów z obniżoną odpornością zakażenie może mieć ciężki przebieg, prowadząc do niewydolności narządowej, a nawet zgonu.

We wcześniejszych badaniach zidentyfikowano Aspergillus latus jako allo-diploidalny gatunek hybrydowy, zawierający sekwencje genów pochodzące od dwóch odrębnych gatunków: A. spinulosporus oraz niezidentyfikowanego przedstawiciela blisko spokrewnionego z A. quadrilineatus. Ze względu na swój hybrydowy charakter A. latus może zarówno kolonizować drogi oddechowe, jak i wywoływać chorobę inwazyjną – w tym inwazyjną aspergilozę płucną. Co istotne, niektóre jego szczepy wykazują zmniejszoną wrażliwość na leki przeciwgrzybicze. W ostatnich latach odnotowano przypadki aspergilozy wywołanej przez A. latus w Europie i Stanach Zjednoczonych, jednak dotąd nie był on identyfikowany w próbkach klinicznych pacjentów z Japonii.

Zespół badaczy pod kierownictwem prof. nadzw. Hirokiego Takahashiego z Medical Mycology Research Center Uniwersytetu w Chibie (Japonia), w składzie dr Saho Shibata, dr Momotaka Uchida i dr Takashi Yaguchi oraz dr Vit Hubka z Czeskiej Akademii Nauk, postanowił to zweryfikować. Wyniki ich badań opublikowano 10 czerwca 2025 roku w czasopiśmie Medical Mycology (tom 63, numer 6).

„Złożoność patogenów grzybiczych i mechanizmów ich oporności stanowi zarówno fascynujące wyzwanie naukowe, jak i poważny problem zdrowia publicznego” – mówi dr Takahashi, wyjaśniając motywację zespołu. Naukowcy przeanalizowali 23 szczepy A. spinulosporus zebrane w latach 2012–2023.

W celu dokładnej identyfikacji wykorzystano kompleksowe fenotypowanie oraz sekwencjonowanie genomu. W efekcie zidentyfikowano siedem szczepów A. latus – po raz pierwszy w Japonii. Co ciekawe, analiza filogenetyczna wykazała, że jedna kopia genu kalmoduliny pasowała do sekwencji A. spinulosporus, natomiast druga – do A. sublatus.

Zainspirowani wynikami, badacze przeprowadzili testy wrażliwości grzybów na leki przeciwgrzybicze. Japońskie szczepy A. latus wykazały zmniejszoną wrażliwość na kaspofunginę i amfoterycynę B. Sekwencjonowanie wykazało obecność wielu insercji i delecji aminokwasów w jednym z dwóch alleli genu fks1, kodującego kluczowy składnik biosyntezy ściany komórkowej grzyba. Gen fks1 jest znany z powiązań z opornością na leki z klasy echinokandyn. Naukowcy sugerują, że w diagnostyce należy zwracać uwagę na występowanie nakładających się sygnałów nukleotydowych, np. podwójnych pików świadczących o obecności dwóch różnych alleli, co może wskazywać na hybrydowy charakter szczepu, jak ma to miejsce w przypadku A. latus.

„Integracja analiz filogenetycznych i genomowych w systemach diagnostycznych może poprawić trafność rozpoznań zakażeń grzybiczych oraz umożliwić trafniejsze dobieranie terapii przeciwgrzybiczej” – podsumowuje dr Takahashi.

Badanie wnosi istotny wkład w rozpoznanie klinicznego znaczenia, rozpowszechnienia i potencjalnej roli A. latus jako patogenu wywołującego choroby. Autorzy podkreślają potrzebę rozwoju wiarygodnych narzędzi diagnostyki molekularnej, umożliwiających precyzyjne identyfikowanie szczepów A. latus i skuteczne leczenie aspergilozy.

Źródło: Medical Mycology, Aspergillus latus: A cryptic causative agent of aspergillosis emerging in Japan
DOI: 10.1093/mmy/myaf052