Rok po wprowadzeniu w Niemczech immunizacji przeciwko wirusowi RS (RSV) dla noworodków i niemowląt pojawiły się pierwsze wyniki, które potwierdzają skuteczność nowej strategii profilaktycznej. Liczba ciężkich infekcji dróg oddechowych wśród najmłodszych znacząco spadła, a Fundacja Zdrowia Dzieci (Stiftung Kindergesundheit) podsumowuje sezon z dużym optymizmem, jednocześnie przypominając rodzicom, na co zwracać uwagę przy infekcjach RSV.
Wirus, który co roku zapełnia oddziały pediatryczne
Katar, kaszel i problemy z oddychaniem to częsty obraz u dzieci w sezonie jesienno-zimowym. W wielu przypadkach za te objawy odpowiada wirus RSV (respiratory syncytial virus) – patogen sezonowy, który w Europie Północnej i Środkowej występuje głównie od października do marca. To jedna z najczęstszych przyczyn ciężkich zakażeń dolnych dróg oddechowych u niemowląt i małych dzieci.
Podczas gdy starsze dzieci i dorośli przechodzą infekcję jak uporczywe przeziębienie, u niemowląt w pierwszym roku życia zakażenie może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie oskrzelików, zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc czy niewydolność oddechowa. Co roku RSV powoduje przepełnienie dziecięcych oddziałów szpitalnych, obciążając personel i budząc zrozumiały niepokój rodziców.
Nowe możliwości ochrony
Od sierpnia 2023 roku w Niemczech dostępna jest skuteczna metoda ochrony najmłodszych. Stała Komisja ds. Szczepień (STIKO) zaleca, aby wszystkie noworodki i niemowlęta otrzymały przeciwciało nirsewimab. Nie jest to klasyczna szczepionka, lecz pasywna immunizacja – dziecko otrzymuje gotowe przeciwciała w jednorazowym zastrzyku, co zapewnia natychmiastową ochronę na całą sezonową falę zakażeń RSV. Na podstawie aktualnych danych nie ma potrzeby corocznego powtarzania zabiegu, choć kwestie ewentualnych dawek przypominających są nadal badane.
Dodatkową opcją, dostępną od sierpnia 2023 roku, jest szczepienie kobiet w ciąży między 32. a 36. tygodniem, które umożliwia przekazanie przeciwciał przez łożysko i zapewnienie dziecku ochrony w pierwszych miesiącach życia. Choć STIKO nie wydało jeszcze oficjalnej rekomendacji w tym zakresie, rozwiązanie to cieszy się rosnącym zainteresowaniem. Dla dorosłych powyżej 60. roku życia również opracowano szczepionki, ponieważ i ta grupa jest bardziej narażona na ciężkie przebiegi zakażenia RSV.
Mniej hospitalizacji, mniej ciężkich przypadków
Pierwsze analizy danych z całych Niemiec, przeprowadzone przez Instytut Roberta Kocha, wskazują na ponad 50-procentowy spadek hospitalizacji niemowląt z powodu RSV w sezonie 2024/2025 w porównaniu z poprzednim rokiem. Równocześnie odnotowano mniej przypadków wymagających leczenia na oddziałach intensywnej terapii.
Podobne tendencje obserwują inne kraje europejskie – według doniesień, immunizacja zmniejszyła liczbę ciężkich zakażeń RSV u niemowląt nawet o 70%. Wiele wskazuje na to, że nowy program profilaktyczny spełnia pokładane w nim nadzieje.
Kiedy najlepiej podać immunizację
RSV występuje sezonowo – od jesieni do wczesnej wiosny. Dlatego dzieci urodzone wiosną lub latem powinny otrzymać przeciwciało jesienią, przed rozpoczęciem sezonu infekcyjnego. Noworodki urodzone zimą immunizuje się jak najwcześniej po porodzie – często jeszcze w szpitalu położniczym lub podczas pierwszej wizyty kontrolnej.
Zaletą tej metody jest natychmiastowy efekt ochronny, utrzymujący się przez całą zimę. Na stronie Federalnego Instytutu Zdrowia Publicznego dostępny jest specjalny kalkulator, który pomaga rodzicom ustalić, czy ich dziecko kwalifikuje się do immunizacji lub szczepienia RSV.
Jak rozpoznać niebezpieczne objawy
Mimo dostępności ochrony, zakażenia RSV nadal się zdarzają. Dlatego niezwykle ważna jest szybka reakcja rodziców na niepokojące objawy. Świst oddechowy, zaciąganie skóry między żebrami, szerokie otwieranie nozdrzy przy wdechu czy przyspieszony, wysiłkowy oddech to sygnały ostrzegawcze. Równie alarmujące są trudności w karmieniu i sinienie ust, które wskazują na niedotlenienie.
Fundacja Kindergesundheit opracowała ulotkę i film edukacyjny o RSV, dostępne na jej stronie internetowej. Materiały w przystępny sposób tłumaczą rodzicom, jak postępować i kiedy zgłosić się do lekarza.
Wysoka akceptacja i skuteczna organizacja
Początkowo pojawiały się problemy z dostępnością preparatu i zasadami refundacji, jednak dziś immunizacja jest w pełni finansowana przez niemieckie kasy chorych i stanowi element rutynowej opieki pediatrycznej. Akceptacja wśród rodziców jest bardzo wysoka – wielu z nich z ulgą korzysta z możliwości jednorazowej, skutecznej ochrony swoich dzieci przed jedną z najczęstszych i najpoważniejszych infekcji niemowlęcych.
Głos ekspertów
– „Wprowadzenie immunizacji RSV to kamień milowy w ochronie zdrowia dzieci” – podkreśla prof. Berthold Koletzko, przewodniczący Fundacji Kindergesundheit. – „Już po pierwszym roku obserwujemy znaczący spadek ciężkich przypadków. To mniej cierpienia dla rodzin i realna ulga dla oddziałów pediatrycznych, które zimą są zwykle przeciążone.”
Perspektywy na przyszłość
Zwiększenie zasięgu programu może w kolejnych latach jeszcze bardziej ograniczyć zachorowania i zmniejszyć presję na szpitale. Otwarte pozostają pytania dotyczące długoterminowej skuteczności oraz najlepszej kombinacji dostępnych metod – immunizacji biernej i szczepienia ciężarnych.
Nie ulega jednak wątpliwości, że rodzice mają dziś wreszcie skuteczne narzędzie, by chronić swoje dzieci w pierwszych, najbardziej wrażliwych miesiącach życia. Fundacja Kindergesundheit zachęca, by już w czasie ciąży lub tuż po narodzinach skonsultować się z pediatrą i zaplanować odpowiedni moment podania preparatu.
