Naukowcy z Western University i University of Calgary odkryli, w jaki sposób wirus HIV ukrywa się w różnych częściach ludzkiego ciała, wbudowując się w DNA komórek w sposób specyficzny dla danej tkanki. Odkrycie to dostarcza nowych wyjaśnień, dlaczego wirus jest tak trudny do całkowitego usunięcia z organizmu – nawet po dziesięcioleciach od zakażenia i skutecznego leczenia.
Badanie, prowadzone przez zespół Stephena Barra z Western University oraz Guido van Marle’a z University of Calgary, wykazało, że HIV „maskuje się” w DNA zakażonych komórek, przyjmując unikalne wzorce integracji w mózgu, krwi oraz częściach przewodu pokarmowego. Na przykład w mózgu wirus unika aktywnych genów i ukrywa się w mniej czynnych fragmentach DNA.
Wyniki opublikowano w prestiżowym czasopiśmie Communications Medicine.
„Odkryliśmy, że HIV nie integruje się przypadkowo. Wykazuje unikalne wzorce w różnych tkankach, prawdopodobnie kształtowane przez lokalne środowisko komórkowe i odpowiedź immunologiczną” – powiedział prof. Stephen Barr z Wydziału Mikrobiologii i Immunologii w Schulich School of Medicine & Dentistry (Western University). – „To tłumaczy, dlaczego HIV potrafi przetrwać w organizmie przez dziesiątki lat i dlaczego niektóre tkanki stają się rezerwuarem infekcji.”
W badaniu Barr, van Marle i ich współpracownicy z Southern Alberta HIV Clinic oraz University of Alberta wykorzystali rzadkie próbki tkanek pobrane od osób żyjących z HIV w początkowym okresie pandemii AIDS – około roku 1993 – czyli jeszcze przed wprowadzeniem nowoczesnych terapii. Dało to naukowcom wyjątkową możliwość zbadania, jak wirus zachowuje się w stanie naturalnym w różnych narządach – u tych samych pacjentów.
„Nasze badanie to doskonały przykład, jak z historycznych próbek możemy czerpać wiedzę o wirusie, który nadal wpływa na życie dziesiątek milionów ludzi na całym świecie” – podkreślił Barr.
Zespół badawczy wyraził głębokie uznanie dla osób, które zgodziły się wziąć udział w badaniach w niepewnych, wczesnych latach epidemii HIV/AIDS.
„Ich gotowość do przekazania próbek w czasach piętna, strachu i ograniczonych możliwości terapeutycznych była aktem odwagi, dalekowzroczności i hojności. Dzięki nim nauka o HIV rozwija się dalej, ratując dziś ludzkie życie” – powiedział prof. van Marle z Wydziału Mikrobiologii, Immunologii i Chorób Zakaźnych Cumming School of Medicine (UCalgary).
Nowe kierunki terapeutyczne
W ramach tego kanadyjskiego projektu badacze analizowali próbki historyczne pobrane z przełyku, krwi, żołądka, jelita cienkiego i okrężnicy oraz porównali je z tkanką mózgową pochodzącą od innych osób. Oceniano częstość integracji wirusa w określonych regionach genomu i porównywano te wzorce między różnymi tkankami i pacjentami.
„Wiedza o tym, gdzie wirus ukrywa się w naszym genomie, pomoże nam opracować ukierunkowane terapie – czy to poprzez eliminację zakażonych komórek, czy też poprzez ‘uciszenie’ wirusa w tych miejscach” – wyjaśnił van Marle.
Badanie zostało sfinansowane przez Canadian Institutes of Health Research oraz National Health Research and Development Program. Stanowi ono kontynuację wieloletniej współpracy między Western University, University of Calgary, Southern Alberta HIV Clinic i University of Alberta.
„Takie projekty są możliwe tylko dzięki ścisłej współpracy wielu zespołów badawczych” – podsumował Barr.
Źródło: Communications Medicine, “Early pandemic HIV-1 integration site preferences differ across anatomical sites”
DOI: http://dx.doi.org/10.1038/s43856-025-01146-5
