RT-LAMP bez łańcucha chłodniczego – nowa technologia dla diagnostyki w warunkach terenowych
Jednym z głównych ograniczeń w zapewnieniu szerokiego dostępu do diagnostyki molekularnej, szczególnie w krajach o niskich i średnich dochodach, pozostają wysokie koszty i złożona logistyka związana ze stosowaniem szybkich testów przyłóżkowych. Zespół badaczy, którego prace zostały właśnie opisane w artykule Life Science Alliance (LSA), którego publikacja planowana jest na 14 lipca 2025 roku, opracował rozwiązanie odpowiadające na te wyzwania: liofilizowany (liofilizowane) test RT-LAMP open-source służący do wykrywania patogenów. Metoda ta, z powodzeniem wykorzystana m.in. do diagnostyki COVID-19, ma na celu zwiększenie dostępności i przystępności diagnostyki na całym świecie.
W nowym badaniu pt. „Liofilizowany test RT-LAMP open-source do diagnostyki molekularnej w warunkach ograniczonych zasobów” naukowcy z Vienna BioCenter w Austrii oraz West African Center for Cell Biology of Infectious Pathogens (WACCBIP) przy Uniwersytecie Ghany w Legon opisali test RT-LAMP zbudowany wyłącznie z nieopatentowanych enzymów, w tym odwrotnej transkryptazy, polimerazy DNA oraz uracylowej glikozylazy DNA. Wybór takich składników pozwala ograniczyć zależność od drogich, komercyjnych rozwiązań, które często są trudno dostępne w wielu regionach świata.
– Dzięki temu, że opracowane przez nas protokoły pozwalają na wiarygodne wykrywanie patogenów przy niskich kosztach, a także bez potrzeby stosowania złożonej logistyki, np. łańcucha chłodniczego, laboratoria i instytucje zdrowia publicznego na całym świecie zyskują większą niezależność diagnostyczną, zwłaszcza w sytuacjach kryzysowych, takich jak epidemie – mówi Martin Matl, doktorant z Institute of Molecular Biotechnology (IMBA) Vienna BioCenter, współautor pracy.
Cechą wyróżniającą nowy test jest jego wysoka stabilność termiczna i odporność – nawet podczas przechowywania w temperaturze otoczenia lub podwyższonej. Oznacza to, że odpada konieczność stosowania łańcucha chłodniczego podczas transportu i magazynowania, co stanowiło dotąd poważną barierę logistyczną i finansową przy wdrażaniu diagnostyki w odległych lub słabiej rozwiniętych regionach. W ramach dowodu koncepcji liofilizowane mieszaniny reakcyjne RT-LAMP przesłano do WACCBIP w Ghanie, gdzie potwierdzono ich skuteczność porównywalną do wyników uzyskanych w Wiedniu.
Test kolorymetryczny stanowi elastyczne i skalowalne rozwiązanie typu point-of-care, które można dostosować do szybkiego wykrywania różnych patogenów. Obejmuje również roztwór do lizowania i przygotowania próbki, umożliwiający bezpośrednie testowanie zarówno wymazów, jak i próbek płukania gardła, przy zachowaniu wysokiej czułości – porównywalnej z komercyjnymi rozwiązaniami. Otwartoźródłowy charakter projektu umożliwia samodzielną produkcję enzymów niezbędnych do RT-LAMP, oferując skuteczność porównywalną z gotowymi zestawami. System zawiera również rozwiązania ograniczające ryzyko zanieczyszczeń, co ma znaczenie zwłaszcza w środowiskach poza laboratoryjnych.
– Dla ułatwienia wdrożeń w praktyce przewidujemy kilka modeli implementacji – od centralnej produkcji i dystrybucji liofilizowanych odczynników po lokalne przygotowywanie ich przez regionalne ośrodki diagnostyczne – podkreśla prof. Gordon A. Awandare, dyrektor WACCBIP, współautor publikacji. – Walidacja skuteczności systemu na różnych typach próbek i w odmiennych warunkach geograficznych potwierdza jego solidność i przydatność w terenie.
Zespół badawczy zdeponował wektory ekspresyjne E. coli dla enzymów z oznaczeniem His-tag w repozytorium Addgene (www.addgene.org), a na stronie projektu (rtlamp.org) udostępniono szczegółowe protokoły ekspresji białek i ich oczyszczania, by ułatwić ich szerokie wdrożenie.
Źródło: Matl i in. 2025. Life Science Alliance https://doi.org/10.26508/lsa.202403167
